महेन्द्रनगर 
। महिनावारी हुँदा घरमा सुते देउवा रिसाउने भन्दै अझै पनि सुदूरपश्चिमको पहाडी जिल्लाका महिला गोठमै बास बस्ने परम्परा कायम नै छ ।
महिनावारी हुँदाको समयसम्म गोठमै बस्ने वर्षौंदेखिको रूढीवादी परम्पराले सुदूरपश्चिमका सात पहाडी जिल्लाका महिला अझै टाढा हुन सकिरहेका छैनन् । पहाडी जिल्ला बैतडी, डडेलधुरा, दार्चुला, बझाङ, बाजुरालगायतका विकट पहाडी गाविसमा यो प्रथाले निरन्तरता तोड्न सकिरहेको छैन ।
विभिन्न जनचेतनामूलक कार्यक्रमको पहाडी जिल्लाका सदरमुकाम र आसपासका क्षेत्रका महिलाले यो प्रथालाई इन्कार गरिसकेको भए पनि ग्रामीण भेगमा यसको प्रभाव अझै कायम छ । महिला सुत्केरी र महिनावारी भएको अवस्थामा गोठमै बस्छन् ।
त्यसैगरी डेडलधुराको जोगबुडा, शीर्ष, आलिताल, गाँखेतलगायतका गाविसका महिला पनि यो प्रथाबाट टाढिन सकेका छैनन् । यहाँका महिलालाई महिनावारी र सुत्केरी भएका बेला गाई, गोठ र छुट्टै कटेरो बनाएर राख्ने गरेका छन् ।
उक्त क्षेत्रमा विभिन्न सङ्घसंस्थाले कार्यक्रम थालनी गरेको भए पनि गाउँमा रहेका छाउपडी गोठ भने यथावत् छन् । छाउपडी गोठ र छुट्टै कटेरो बनाएर राख्दा उनीहरूको स्वास्थ्यमा विभिन्न समस्या आउने गरेका छन् । सुत्केरी र महिनावारी भएका महिलालाई खानेकुरामा समेत बन्देज लगाइने गरेका कारण जन्मिने शिशु र महिलामा विभिन्न सङ्क्रमण हुने गरेका छन् ।
महिनावारी भएकालाई ६ दिन र सुत्केरीलाई २२ दिनसम्म घरबाट अलग भुइँमा सुताएर राख्ने गरिन्छ । यो अवधिमा दूध, दही, माछा, मासु र हरियो तरकारी खान नहुने कुसंस्कारले मातृ, शिशु र बाल मृत्युदरमा वृद्धि भएको देखिन्छ । महिनावारी भएपछि घरमा बसे देवी–देवता रिसाउने भन्ने परम्परागत मान्यता रहेकाले आफूहरूले छाउपडी बस्नका लागि बनाइएको झुप्रोमै बस्न बाध्य भएको जोगवुडा–६ कुयापानीकी मनसरा कामी बताउँछिन् । डडेलधुराका ग्रामीण क्षेत्रमा घरबाट करिब एकदेखि दुई किलोमिटरसम्मको टाढामा खरले छाएका छाउपडी झुप्रा बनाउँछन् ।
