तीन बेलायती किशोरीको नेपाल डायरी

(भर्खरै १८ वर्ष टेकेका तीन बेलायती किशोरीहरू अहिले काभ्रे जिल्लाको चौँरी देउरालीमा रहेको लक्ष्मी प्रतिष्ठाद्वारा संचालित कुमार-बलराम स्मृति होस्टलमा दुई साताका लागि गएका छन् । भारतीय, सिरियन र नेपाली मूलका ती किशोरीहरूले पहिलो दुई दिनमा लेखेको डायरी )

डायरी १
हामी तीनजना चिसो पानीमा नुहाउनको लागि बिहान ७ बजे सबेरै उठ्यौं। यद्यपि यो असहज थियो, तर उत्साहजनक र नयाँ अनुभव थियो। यो वास्तवमै तिनीहरू (चौँरी देउराली, काभ्रेस्थित कुमार-बलराम होस्टलबासी)को जीवनशैली कत्ति फरक छ र राम्रो जीवन बिताउन उनीहरूले कति त्याग गर्नुपर्छ जुन इङ्गल्याण्डमा पाउन सजिलो छ भन्ने कुरामा हामी डुब्यौँ। नुहाइ सकेपछि हामी आराम गर्न, लुगा फेर्न र भोलिको लागि थोरै पाठ योजना बनाउन हाम्रो कोठामा गयौं ताकि हामी हाम्रो क्षमताको पूर्ण रूपमा उपयोग गर्दै सिकाउन सक्षम छौं भन्ने सुनिश्चित गर्न सकियोस् । हामीले एक अन्तरक्रियात्मक पाठ योजना बनायौं जसका कारण बच्चाहरूले अंग्रेजीमा आफ्ना कुरा भन्न सजिलो मानून् । बिहानको खाजा खाइसकेपछि हामीले आफ्नो थाल आफैँले पखाल्यौं । त्यसपछि तीनजना बच्चाहरूले हामीलाई खेतमा लगे र उनीहरूले रोपेका प्रत्येक खण्डहरू देखाए। उनीहरूले काँक्रा, स्ट्रबेरी, फर्सी, किवी, केरा र अन्य धेरै थरीका विरूवा रोपेका थिए। तिनीहरूको सबैभन्दा ठूलो खेती खुर्सानी थियो, जुन प्राय बिक्री भइसकेको थियो। खेतिपछि हामी स्कुल तिर लाग्यौं, पहाडको परिक्रमा जाने त्यो सुन्दर बाटो थियो। त्यहाँबाट देखिन दृश्य उत्साहजनक थियो जुन मैले पहिले कहिल्यै देखेको थिइनँ। लाग्थ्यो हामी बादलहरूबाट हिंडिरहेका थियौं किनभने हामी अग्ला पहाडमा थियौं। विद्यालय पुगेपछि हामीलाई वरपर देखाइयो। हामीले विद्यालयको भवन र खेल मैदान देख्यौँ । घाँस निकै बढेकाले त्यसलाई सफा गर्ने हामीलाई बताइयो । फर्किँदा हामीलाई पहिले नदेखेको गाउँबाट ल्याइयो । हामीलाई एउटा सुँगुरको खोर देखाइयो, जसमा साना सुँगुरका पाठाहरू थिए । हामीलाई घर ल्याउँ ल्याउँ लाग्ने जस्ता मायालाग्दा पाठाहरू थिए।
यसबाहेक हामी पुस्तकालय हेर्न गयौँ जहाँ धेरै पुस्तकहरू, एउटा सानो टेलिभिजन र केही कम्प्युटरहरू थिए। पुस्तकालयपछि हामीले परम्परागत पाउरोटी बनाउने मेसिन भएको पुरानो तरिकाको ठूलो कोठा देख्यौं । केटाकेटीहरूले उनीहरूले प्रायः रोटी पकाउने र त्यसो गर्दा धेरै रमाइलो लाग्ने बताए । बेकरी पछि, हामीले हाम्रो आँखा केटाकेटीहरूले कपाल काट्ने स्टाइलिङ कोठामा गयो । हामीलाई घुमाउन आएकी एउटी केहीले आफू कपाल काट्ने मुख्य व्यक्ति भएको र कपाल काट्न मन पराउने बताइन् । एकजना प्रतिभाशाली बालकको समुधूर बांसुरीको धुनसँगै हाम्रो भ्रमण समापन भयो।
करिब १/२ घन्टा उकालो हिँडेपछि हामी हाम्रो कोठामा आयौँ र दिउँसोको भोजन खाने समयसम्मको लागि आराम गर्यौं। खाना खाइसकेपछि हामी तीनजनालाई दुई जना वयस्कहरूले छोटो पैदल यात्रामा लगे। यो थकाइलाग्दो तर इनाम पाउने पैदल यात्राको क्रममा हामी अन्त्येष्टिको लागि आयोजित परम्परागत बौद्ध अनुष्ठानमा रोकियौं। वरिपरि बौद्ध झण्डा, भिक्षु र बालबालिका खेलिरहेका थिए । त्यहाँको वातावरणले मृत्यु भएको व्यक्तिको लागि सम्मान र समुदायको भावना चित्रण गर्‍थ्यो। हामी तीनजना र दुई वयस्क शिक्षकहरूले पनि पहाड उकालो चढ्यौं -दायाँ माथि जहाँ जमिनमा उदारतापूर्वक अद्वितीय र चम्किलो चट्टानहरू छरिएको थियो र साथै माटोको खैरो-रातोको रंगले भरिएको थियो। आरामको निद्रा लिएर दिन सकियो ।

डायरी २
हामी तीनैजना बिहान करिब ५:३० बजे तेक्वान्दो सत्रको आवाजका कारण उठ्यौं। यसले हामीलाई बच्चाहरू कत्तिको रचनात्मक, सक्रिय र दक्ष छन् भनेर छक्क पार्यो। इङ्गल्याण्डमा दिउँसो उठ्ने र दिनभर आलस्य गर्ने, हुनसक्छ कतै हिँड्न गएर वा केही घण्टा साथीलाई फोन गरेर सामान्य दिन बित्ने गर्छ । तर यहाँ केटाकेटीहरूले आफ्नो स्वास्थ्य र कल्याणलाई प्राथमिकता दिन्छन् जुन हेर्दा धेरै स्फूर्तिदायी हुन्छ। म र रान्या अर्को चिसो नुहाउन गयौं, त्यसपछि ब्रेकफास्ट खायौं र अर्को केही घण्टा आराम गर्यौं। त्यसपछि हामीलाई बगैँचामा लगियो यो हामी तीनै जनाको लाग बिल्कुल नयाँ थियो । शिक्षक र बच्चाहरूले हामीलाई कसरी कोदालोले खन्ने भनेर देखाए । उनीहरूले सीप र शक्तिले खने। हामी तीनैजनाले पालैपालो कोदालोले उनीहरूले जस्तै खन्न खोज्यौँ । खनेपछि केटाकेटीहरूले जमिनलाई सम्याए र त्यसमाथि धनियाको बीउ छरे । त्यसपछि हामीले हातमाले केही माटो लिएर धनियाँ बीउमाथि छोप्यौँ र त्यसपछि लामो सुकेको घाँसले छोप्यौं। समूहका पूर्ण सद्भाव थियो र सबैले आफ्नो भूमिका राम्रोसँग गर्न कटिबद्ध थिए। त्यसपछि हामीले गोलभेडा रोपेको ठाउँमा पानी हाल्यौं। बच्चाहरूले दुईवटा पानीको जग भर्न मद्दत गरे ताकि हामी अलगअलग रूपमा पानी हाल्न सकौँ । बगैँचाको काम हामी तीनैजना आरामको लागि माथिल्लो तलाको कोठामा गयौं। यस क्रममा हामीले आजको लागि सम्पूर्ण अंग्रेजी पाठ पनि योजना बनायौँ जुन दिउँसो १ बजे थियो।

हामीले अंग्रेजी सिकाउन अघि बच्चाहरूलाई तासको युनो भन्ने खेल खेलायौँ । यो खेल धेरै लामो समयसम्म चल्यो किनभने बच्चाहरूले यसलाई मन पराए। खेलको प्रत्येक सेकेन्डमा उनीहरू संलग्न थिए र सबैको अनुहारमा मुस्कानको थियो । खेलको आधाउधीमा हामी सबैले कसैसँग जोडी बनाउने र टोलीहरू बनाउने निर्णय गर्यौं किनभने खेलहरूमा तासहरु सकिँदै गएका थिए । त्यहाँ लगभग १५ जना एकै पटकमा खेलिरहेका थियौँ । तीन केटीहरू हामी तीनजनासँग एक/एक गरी दौडेर आए र हामीसँग गम लाएजस्तै टाँसिए। मायाको लहर र माया पाएको अनुभूति कहिल्यै ठूलो थिएन। तिनीहरू सबैले पहिले नै हामीलाई उनीहरूको परिवारको रूपमा स्वागत गरेका थिए र सबैले भाषिक अवरोधको बाबजुद पनि हामीसँग कुराकानी गर्न कडा प्रयास गरिरहेका थिए। हामी छौँ भनेर देखाउन तिनीहरू सबैले आफ्नै सानो कार्यहरू गरिरहेका थिए । उदाहरणका लागि तीन केटीहरूले हामीसँग आफ्नो हात समात्थे । हामी खेलिरहेको कोठामा धेरै गर्मी भएकोले रिया र म पानीको बोतल भर्न गयौं। हामी भान्साकोठामा पुग्दा हामीसँग कुरा गर्न धेरै प्रयास गर्ने केटा जसले हामीलाई खेत र स्कूल वरपर देखाउन लगेको थियो एक्लै बसिरहेको थियो। उनको नाम बुद्धी हो। हामीले उनलाई एक्लै के गर्दै हुनुहुन्छ भनेर सोध्यौं र उनलाई हामीसँग खेल्न आउनु भन्यौं। हामीलाई अचम्मित पार्दै उनी त अंग्रेजी कक्षा सुरु हुने सेकेन्ड सेकेन्ड गणना गर्दै थिए। दिउँसो १ बज्न लागेको थाहा पाएपछि उनले सबैको सुत्ने कोठामा गएर उनीहरूलाई यो सिक्ने समय भएको जानकारी गराए । केटाकेटीहरूसँग युनो खेलमा हराएको शिक्षकलाई पनि उनले सचेत गराए। बुद्धीले सबैलाई जानकारी दिएपछि सबै केटाकेटीहरूले आफ्नो नोटबुक र कलम समातेर माथिल्लो तलाको ध्यान कोठामा गए जुन अन्य धेरै चीजहरूको लागि पनि प्रयोग गरिन्छ। रिया, रान्या र म माथिल्लो तलाको कोठामा गएर हामीले तयार पारेका शिक्षण सामग्री लिन गयौं। जब हामी ढोकाबाट बाहिर निस्क्यौं बुद्धी एक सयभन्दा बढी खुड्किला भएको धेरै ठाडो भर्याङमाथि काँधमा एउटा विशाल सेतो बोर्ड बोकेर चर्को घाममा दौडिरहेको देख्यौं। यति हुँदाहुँदै पनि उसको मुस्कान मैले देखेको भन्दा फराकिलो थियो। उनी हाम्रो लागि व्हाइटबोर्ड मार्करहरू लिन तल र माथि दौडिरहेका थिए । उनी साँच्चै असाधारण छन् । तिनीहरूको फरक फरक व्यक्त्तित्व थियो जुन चिन्न पाउँदा हामी तीनजना धेरै खुसी छौं। हामीले अंग्रेजी पाठमार्फत यो गर्न सक्षम भयौं।

हामीले अन्तरक्रियात्मक पाठ सिकाएका थियौं जुन संवादात्मक सीपहरूमा केन्द्रित थियो। म र रान्याले अङ्ग्रेजीमा सिकाउँथ्यौं र रियाले सबै कुरा अनुवाद गर्न मद्दत गरिन् ताकि हामीले सिकाएको सबैले बुझ्न सकून्। हामीले नयाँ कसैलाई भेट्दा बारम्बार सोधिने प्रश्नहरू लेख्यौं, उदाहरणका लागि, ‘तपाईको नाम के हो’, ‘तिमी कस्तो छौ’, ‘तिमी कति वर्षको’ , ‘तिमी कहाँको हौ’, र तिनीहरूका दिनहरू बगैंचा र खेतीले भरिएको हुनालेस् ‘तपाई आफ्नो बगैंचामा के हुर्काउनुहुन्छ’,’तपाईको शौख के हो’ , र अन्तमा, ‘तपाईको सपना के हो’ । अन्तिम प्रश्न गाह्रो भए पनि बच्चाहरूले हृदयस्पर्शी जवाफहरू थिए, जस्तै ‘सामाजिक कार्यकर्ता’, ‘डाक्टर’, ‘प्रहरी’, ‘गायिका वा नर्तक’, ‘इन्जिनियर’ र अन्य धेरै। हामीले सामूहिक छलफल सुरु गर्नु अघि सबैलाई चार जनाको समूहमा आउन आग्रह गर्यौं। त्यसपछि हामीले सबैलाई उनीहरूको समूहभित्र प्रश्न सोध्ने र जवाफ दिने अभ्यास गर्न करिब आधा घण्टा दिएका थियौं। त्यसपछि हामी तीनजना प्रत्येक समूहको वरिपरि गयौं र एउटै प्रश्नहरू गर्‍यौं र तिनीहरूसँग अंग्रेजी कुराकानी गर्यौं। कोहीकोही लजालु भए तापनि तिनीहरू कहिल्यै पछि हटेनन् वा हार मानेनन्। हामी तीनजनाले प्रत्येक गलत जवाफलाई पुन: प्रयास गर्न उनीहरूलाई प्रोत्साहित गर्यौं । हामीले सुनिश्चित गर्यौं कि सबैजनाले प्रत्येक प्रश्नको जवाफ दिए र उनीहरूलाई मुस्किल परेको प्रत्येक प्रश्नको जवाफ दिन मद्दत गर्‍यौँ। कतिपय बालबालिकाले राम्रो गरे र ‘तिम्रो आमा र बुवाको नाम के हो’ र ‘तपाईलाई मनपर्ने रङ के हो’ जस्ता प्रश्नहरू आफैंले पनि बनाए। अझै पनि तिनीहरू कहिल्यै अचम्ममा पर्दैनन्। ती केटाकेटीका केही जवाफहरू यति स्पष्ट थिए कि म छक्क परें उनीहरूलाई यति सानो उमेरमा यस्ता उच्चकोटीका वाक्यांशहरू थाहा थियो। जब कक्षा समाप्त भयो प्रत्येक विद्यार्थीले उनीहरूको प्रयासको लागि सानो चकलेट प्राप्त गरे। एउटै पनि बच्चाले नराम्रो ब्यवहार गरेन र एउटा पनि बच्चाले प्रश्नको जवाफ दिन आनाकानी गरेन। तिनीहरू सबैले राम्ररी सुने र सिक्न धेरै उत्साहित थिए।
जब बच्चाहरू आफ्नो कोठामा गए, रान्या, रिया र मैले भोटे नामको एक प्यारो कुकुरलाई भेट्यौं। हामीलाई उसले टोक्छ होसियार हुनु भनिएको थियो तर एकपटक पनि ऊ आक्रामक वा डरलाग्दो भएन। वास्तवमा त्यो कुकुर धेरै राम्रो थियो । कुकुरलाई करिब ४५ मिनेटसम्म हामीसितै राखेका थियौं र केही रोटी खुवायौं। खाना दिँदा उ विनम्रतापूर्वक बस्थ्यो र हाम्रो औंलाबाट धेरै बिस्तारै रोटी लिन्थ्यो । उसलाई पेटमा रगड्दा र टाउको थप्पड लगाउँदा सबैभन्दा बढी आनन्द मानेको देखिन्थ्यो। भोटेसँग समय बिताएपछि हामी तीनै जना आ-आफ्नो कोठामा फर्कियौं र केही समय नबित्दै दुई साना केटाकेटीले हामीलाई उनीहरूसँग क्रिकेट खेल्न आग्रह गरे। हामी तीनजना थोरै डरायौं किनकि हामी क्रिकेटसँग धेरै परिचित छैनौं तर अन्तमा हामीले हाम्रो जीवनको सबैभन्दा राम्रो समय बिताउने र जीवनभरका सम्झनाहरू बनाउँदै थियौं। हाम्रो शुरुआती सीपहरूप्रति कुनै निर्णय थिएनस त्यहाँ केवल खेलकुद र भारी प्रोत्साहन थियो। प्रशिक्षक धेरै सहयोगी हुनुहुन्थ्यो र हामीलाई बारम्बार सबै कुरा बुझाउन पाउँदा खुसी हुनुहुन्थ्यो। एकपटक हामी तीनजनाले खेलमा वार्म गरेपछि, हामीले कुशलतापूर्वक खेल्न थाल्यौं र धेरै खेलहरू जित्न सफल भयौं। केटाकेटीहरू हामीसँग खेल्न पाउँदा वा हामीले खेलेको हेरेर खुसी हुन्थे। यसले हाम्रो हृदयलाई धेरै न्यानो बनायो। लगभग हरेक पटक ब्याटिङ गर्न असफल हुँदा पनि प्रकाश (जो रान्या र मसँगको टोलीमा थिए) ले मलाई अप्ठ्यारो वा आत्मशङ्काको कारणले नचाहेको बेला ब्याटिङ गर्न प्रोत्साहन गर्नुभयो। यद्यपि असफल हुँदा पनि उनीहरूले हामीलाई असफल भएको महसुस गर्न दिँदैनथे । असफल हुँदा पनि राम्रा कुरा मात्रै भनिन्थ्यो। प्रशिक्षकले हामीलाई सुधार्न धेरै तरिकाहरू सिकाउन प्रस्ताव गरे जुन वास्तवमै उपयोगी थियो।

क्रिकेट खेल्नु, जुन खेल मैले धेरै वर्षदेखि घृणा गरेको खेल हो, जुन खेल म यहाँ खेल्न चाहन्थेँ। यो सबै बच्चाहरुसंग एक विशेष खेलको कारण थियो। यसबाहेक रिया र म गर्मीमा धेरै संवेदनशील छौं र हामीलाई पसिना आउने वा धेरै तातो हुने कुनै पनि काम गर्न अस्वीकार गर्छौं। तर हाम्रो जीवनमा पहिलो पटक यो फरक परेन। वास्तवमा मैले आनन्द लिएँ किनकि यसले मेरो कडा परिश्रमलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ जुन म गर्व गर्छु। म खेल समाप्त होस् भन्ने चाहन्न र यसलाई जारी राख्न आग्रह गरें। तर अँध्यारो हुन थालेको थियो र प्रशिक्षकले हामी सबैलाई डिनर खान जान छोडे। खाना खानुअघि हामी तीनजना भान्साकोठाको बाहिर एउटा बेन्चमा बस्यौं र हामी नजिकैबाट हिँड्ने सबैलाई न्यानो मुस्कानले अभिवादन वाक्यांशहरू प्रयोग गरी स्वागत गरियो। मैले मेरो जीवनमा यस्तो सम्मान र शिष्टता देखेको छैन। सबै खानेकुरा जैविक र ताजा भएका कारणले खानाको अद्भुत स्वादपछि हामी हाम्रो कोठामा फर्कियौं र फेरि राम्रो रातको निन्द्रा पर्यौं।